Przedsiębiorcze władczynie Piastów

Przedsiębiorczy wcale nie oznacza prowadzący działalność gospodarczą, tak jak by się ogólnie wydawało, ale czy rzeczywiście? Przedsiębiorcze kobiety były zawsze od antyków po dzień dzisiejszy. Tym razem zapraszam w podróż do Średniowiecza Polski Piastów. Wprawdzie w Średniowieczu nie było firm czy zakładów w takiej okazałości jak obecnie, to jednak władca musiał zadbać także i o swój byt. Nikt by nie przypuszczał, że to właśnie żona Łokietka Jadwiga Kaliska zwana także Bolesławówną, córka Elżbieta, a następnie wnuczka Elżbiety Jadwiga będą układać karty w średniowiecznej Europie i staną się głównymi aktorkami walki o władzę i byt. O kim tutaj mowa? O kobiecie, która ratowała tyłek swojego męża, była doskonałym strategiem, politykiem i dyplomatą. Zawsze i we wszystkim wspierała swojego męża dbając o jego interesy taka właśnie była kobieta zapomniana przez historyków Jadwiga Kaliska żona Władysława Łokietka

„Królowa może być tylko jedna”

Tak właśnie Jadwiga Kaliska miała wypowiedzieć te słowa po śmierci Władysława I Łokietka blokując koronowanie na królową swojej synowej Aldony Anny wraz z Kazimierzem zwanym Wielki. Blokada ta się powiodła na krótki czas, jednak pod wpływem syna i szlachty musiała ustąpić. Nie oznacza to jednak, że była ustępliwa, wręcz przeciwnie okazała się prawdziwą tygrysicą walczącą o dobro swojej rodziny

Nazywana przez historyków Jadwiga Bolesławówna lub Jadwiga Kaliska była córką Bolesława Pobożnego (urodzony pomiędzy 1224 a 1227 zmarł 1279) i księżnej Jolenty Heleny (ur. Ok. 1244 zm. 1304 r.) Nie jest dokładnie znana data urodzin przyszłej królowej jednak historycy wskazują na okres pomiędzy 1266 a 1275 rokiem.

Ślub z Łokietkiem

Niestety historycy, jak na razie nie odkryli śladów i pism z młodości królowej, wskazując jedyne na wcześniejsze zaręczyny młodziutkiej księżniczki z Władysławem księciem łęczyckim późniejszym Władysławem Łokietkiem. Ceremonia ślubna odbyła się dość późno, gdyż jak wskazują kronikarze panna młoda była już w drugiej dekadzie życia. Dlatego też niektórzy historycy przyjmują, że ślub odbył się w roku 1292 lub styczniu 1293, kiedy to Władysław Łokietek zawarł przymierze z władcą Wielkopolski Przemysławem II opiekunem Jadwigi. Jaki posag wniosła do małżeństwa i jaka była jej rola nie podają historycy, jednak ta kobieta wykazała się charyzmem , odwagą i sprytem w walce o przetrwanie i umocnienie swojej władzy.

Przetrwanie w przebraniu

Władysława Łokietek rządzący Wawelem popadł w konflikt z Wacławem II (1271-1305) królem czeskim, a następnie koronowanym na króla Polski. Sam Władysław ratował się ucieczką pozostawiając małżonkę z trójką dzieci na łaskę wroga. Jadwiga wiedziała, że jej los będzie okrutny jak wpadnie w ręce Wacława. Nie wiedziała czy przeżyje jego niewolę oraz nie wiadomo czy jej dzieci nie zostaną stracone. Musiała zadbać o rodzinę. Na ucieczkę z trójką małych dzieci raczej liczyć nie mogła, pozostała sama bez pomocy kogokolwiek na placu boju. Niewiele myśląc zmieniła swoją tożsamość przebierając się za mieszczankę i ukryła się wg źródeł K. Janickiego u niejakiego Gierka w miejscowości Radziejów na Kujawach. Przez 5 lat żyła w przebraniu mieszczki ukrywając dzieci Łokietka i uciekając przed czeskim okupantem. Sam małżonek był w tym czasie na bezpiecznej kryjówce i nie zamartwiał się najwyraźniej o los swojej małżonki i dzieci. To dzięki niej miał po co wracać powrocie na Wawel. Gierkowi za okazaną pomoc nadane zostało
w roku 1310 wójtostwo.

Walka z biskupem

Broniąc interesów męża nie wahała się nawet stanąć przeciwko Kościołowi. W 1304 roku w obronie interesów swoich
i męża weszła w otwarty konflikt z biskupem katedry krakowskiej Janem Muskatem oponentem władzy Władysława Łokietka ,i jak podejrzewają historycy także przywódcy buntu z roku 1311, chcącego wymienić władcę na innego.
W trakcie wojny domowej 1304 roku pomiędzy Jadwigą a Muskatem wywiązała się publiczna kłótnia, w trakcie której zagroziła, że użyje wszystkich swoich wpływów aby wymienić biskupa na innego ( sama Jadwiga była w tamtym czasie ulubienicą Papieża). Może nie odniosła oczekiwanego przez nią sukcesu, ale pokazała że się niczego nie boi i jest gotowa walczyć o swoje przywileje.

Obrona Wawela

O jej sprycie i umiejętności strategicznych przekonali się przeciwnicy Łokietka w 1311 roku, z którymi rozprawiła się bezwzględnie. Kiedy to po wybuchu niepokojów w Krakowie i zagrożeniu władzy Łokietek udał się do Sącza
w poszukiwaniu posiłków, przeciwnicy Łokietka postanowili przepuścić szturm na Wawel chcąc go zdobyć i osadzić na tronie wawelskim króla czeskiego. Jadwiga nie wahała się stanąć do walki przejmując dowodzenie obrony Wawela i nie tylko Wawel obroniła, ale także zadała dotkliwe ciosy przeciwnikom, tak aby żaden z nich więcej nie stanął przeciwko jej i jej mężowi. Sama także wiedziała kiedy i komu należy dorzucić srebrników i dać więcej datków. Posiada także odpowiednie wpływy w kurii papieskiej. Decyzją ojca świętego Jadwidze dozwolone było uczestniczenie we mszy świętej nawet wtedy, kiedy na kraj rzucono klątwę. To dzięki jej staraniom Władysław Łokietek wraz z nią zostali
w 1320 roku koronowani na króla i królową Polski. Choć Łokietek był królem, to jednak rządziła w kraju królowa. Historycy przytaczają zdarzenie w którym Łokietek nie mógł złożyć pod podpisem pieczęci, gdyż „zabrała je właśnie żona” wykonująca swoje obowiązki poza miastem.

Rządy po śmierci Łokietka

Po śmierci Łokietka (1333 roku) razem ze swoją córką Elżbietą pilnowały rodzinnego interesu zawiązując pakt polsko-węgierski, którego unia i sukcesja koronna przetrwała lata i umożliwiła wnuczce Elżbiety Jadwidze zasiąść na polskim tronie. Obie też panie wspierały młodego Kazimierza w rządach w Polsce oczyszczając mu przedpole na rynku europejskim. Blokując przez przewiem czas koronację Kazimierza i jego żony Aldony Anny pokazała jakim jest sprytnym politykiem. Będąc już koło siedemdziesiątki Jadwiga Kaliska nie pozostawała bierna i na swoim sądeckim dworze przyjmowała dostojników świeckich i kościelnych. Dbała także o okolicznych chłopów broniąc ich przed wyzyskiem szlachty oraz w razie sporu potrafiła odpowiednio go zażegnać. Będąc już po siedemdziesiątce postanowiła pójść śladami swoich poprzedniczek matki i ciotki św Kingi wstąpiła do klasztoru wiedząc, że o sprawy rodzinne zadba jej córka Elżbieta. Po latach pobytu w klasztorze, znudzona siedzeniem w celi wróciła na swój dwór do Sącza i w roku 1339 postanowiła odwiedzić swoją córkę Elżbietę i wnuków. Niestety tej podróży nie dożyła zmarła zanim przygotowania zostały zakończone. Została pochowana w klasztorze w Sączu.

Jadwiga Kaliska została zapomniana przez historyków, jednak jej spryt odwaga i umiejętności strategiczne pokazały, że przywódca walczący o byt jest także przedsiębiorczy.

data publikacji 13.08.2020